Hoogsensitiviteit in relatie tot hoogbegaafdheid 

Hoe staat hoogsensitiviteit in relatie tot hoogbegaafdheid? Een hoogsensitief en hoogbegaafd kind is vaak sociaal, creatief en perfectionistisch.

Lange tijd werd hoogbegaafdheid vooral omschreven als een cognitieve intelligentie. Een kind was hoogbegaafd wanneer het een hoog IQ (130 of meer) had en sterk gemotiveerd was tot het leveren van prestaties. En nog steeds bestaat bij veel leerkrachten, leerlingen en studenten het idee dat een hoogbegaafd kind een nerd is, een echte professor. Sociaal een tikkeltje vreemd en altijd met de neus in de boeken. Iemand die naar het gymnasium gaat en voor alle vakken negens en tienen haalt.

Toen Elaine N. Aron onderzoek deed onder hoogbegaafden ontdekte zij dat velen van hen erg gevoelig zijn. Door die hoge gevoeligheid blijken zij vaak eerder creatief dan prestatiegericht. Een creativiteit die bij velen, zo ontdekte Aron, moeizaam tot uitdrukking komt omdat zij overweldigd worden door indrukken en emoties. Aron besloot vervolgens met name die emotionele kant uit te lichten, wat onder meer resulteerde in de term ‘hoogsensitiviteit’ en haar boeken.

Hoogsensitief én hoogbegaafd

Hoogsensitief/hoogbegaafde kinderen hebben een grote behoefte aan veilige, stabiele relaties met mensen. Voelen ze zich veilig bij je, dan geven ze zich helemaal. Heb je een neiging tot plagen, of ben je erg kritisch, dan houden ze afstand. Ook zijn hoogsensitief/hoogbegaafde kinderen vaak perfectionistisch. Ze hebben een duidelijk beeld in hun hoofd van wat ze willen of wat ze (moeten) kunnen. Het ene kind weet vervolgens al dat een dergelijk resultaat niet haalbaar is en begint er niet eens aan. Het andere kind probeert en zet door, maar ervaart dat het resultaat lang niet is wat het had moeten zijn. Dat kan leiden tot faalangst.

Hoogsensitief/hoogbegaafde kinderen kunnen rondlopen met diepe frustraties over wat ze allemaal niet kunnen. Wie objectief kijkt, ziet dat ze vaak meer kunnen dan de meeste andere kinderen. Maar ze beoordelen zichzelf slechts naar hun eigen hoge normen (het innerlijke, perfecte beeld) en vinden vervolgens dat ze daaraan niet genoeg voldoen. Hoogsensitief/hoogbegaafde kinderen zijn goed in het begrijpen en inschatten van zowel sociale situaties als van gevoelens en emoties. Hun gevoeligheid maakt hen empathisch en begripvol. Ze zullen niet snel ‘nee’ zeggen, want ze begrijpen het gevoel van afgewezen worden en willen dat een ander niet aandoen.

Is de gevoeligheid sensitief of stimulatief?

De gevoeligheid van hoogbegaafde kinderen kan zich uiten in de sensitieve of de stimulatieve vorm.

Kwaliteiten van hoogbegaafde/hoogsensitieve kinderen zijn onder meer: een grote sociale opmerkzaamheid, empathisch, creatief, oplossingsgericht en autonoom. Mogelijke valkuilen zijn voor deze kinderen: hun talloze angstgedachten, hun neiging om niet te willen opvallen en niet anders te willen zijn (waardoor ze vaak onderpresteren), hun grote behoefte aan een goede ‘sfeer’ in de klas (waardoor ze grote moeite met een enigszins strenge leerkracht kunnen hebben en niet naar school willen) en hun beeldende wijze van informatieverwerking (waardoor ze niet vanzelfsprekend volgordelijk en gestructureerd werken, en snel achter kunnen raken met de lesstof). De gevoeligheid staat bij deze kinderen voorop (valt meer op dan de begaafdheid), omdat zij door hun behoedzaamheid vaak een rem zetten op hun talenten en kwaliteiten. Eventueel onderpresteren is vaak nauwelijks zichtbaar, omdat ze gemiddeld presteren.

Kwaliteiten van hoogbegaafde/hoogstimulatieve kinderen: een sterke drang om te leren en zich te ontwikkelen, overal op af gaan (zowel mentaal als fysiek, om uitdaging te ervaren), veel beweging nodig hebben om ‘in zijn energie’ te blijven. Mogelijke valkuilen zijn voor deze kinderen: onvoldoende maat weten te houden en overexcitable raken (overgestimuleerd), daardoor boos, onaangepast, clownesk of erg druk. De begaafdheid staat voorop, omdat deze kinderen door hun sterke behoefte aan expansie op een extraverte, zichtbare manier met hun talenten en kwaliteiten bezig zijn. Eventueel onderpresteren is zichtbaar en merkbaar.

Meer weten?

De brochure Beeldenrijk : kinderen die zowel hoogsensitief als hoogbegaafd zijn gaat in zijn geheel over kinderen met een wisselwerking tussen een grote gevoeligheid en een creatieve intelligentie.

Meer over deze brochure   Direct bestellen

In dit blog wordt de brochure ‘Beeldenrijk’ uitgebreid beschreven.

In het boek ‘Gevoeligheid in de klas : herkenning en begeleiding van hoogsensitieve en hoogstimulatieve kinderen op de basisschool’ is een uitvoerig hoofdstuk gewijd aan hoogbegaafdheid bij hoogsensitieve en hoogstimulatieve kinderen.

Meer over dit boek    Direct bestellen