Hoogstimulatief of ADHD kind

Druk gedrag: hoogstimulatief of ADHD? Hoe herken je de verschillen?

Hoogsensitiviteit is een karaktereigenschap die voorkomt bij zo’n twintig procent van de kinderen. Hoogsensitieve kinderen nemen ruim de tijd om alles om hen heen te observeren voordat ze besluiten wat ze gaan doen en in beweging komen. Er is ook een groep gevoelige kinderen die niet behoedzaam en afwachtend is. Deze kinderen stevenen energiek en nieuwsgierig af op alles wat ze om zich heen zien. Ze zijn vaak beweeglijk en druk en hebben behoefte aan afwisseling en nieuwe ervaringen.

Ik heb deze druk-gevoelige kinderen een eigen benaming gegeven, en wel ‘hoogstimulatief‘. Ze hebben namelijk stimulansen nodig om zich optimaal te kunnen ontwikkelen, raken tevens sterk geprikkeld door stimulansen en kunnen vervolgens ook ineens ‘overgestimuleerd’ (overprikkeld) raken.

Het hoogstimulatieve kind

Het boek Het hoogstimulatieve kind.

De term ‘hoogstimulatief’ is dus geen nieuw label, maar een specifiekere definiëring van hooggevoeligheid. Een hoogstimulatief kind combineert gevoeligheid met druk en emotioneel intens gedrag, een sterke geldingsdrang en een grote behoefte om op de wereld af te gaan. In mijn boek ‘Het hoogstimulatieve kind’ noem ik een zestal kenmerken: gevoelig zijn voor stimulansen, erg open staan, intense emoties kennen, de ander krachtig willen ervaren, behoefte hebben aan ruimte en vrijheid en visueel ingesteld zijn.

Ieder kenmerk heeft kwaliteiten in zich, maar kent ook valkuilen. Neem bijvoorbeeld het kenmerk erg open staan. Een hoogstimulatief kind is gevoelig voor sferen en stemmingen. In de klas voelt hij verandering in sfeer vaak als eerste aan en is daarmee een graadmeter voor eventuele verstoringen binnen de groep. Zodra het hoogstimulatieve kind druk wordt, weet je dat er in de groep iets speelt of aan de hand is. Een valkuil van dit kenmerk is dat het kind beïnvloedbaar is en niet rolvast in zijn identiteit. Zijn ‘ik’ is meestal niet al te stevig, waardoor hij moeite kan hebben met weten wat hij wil en wat bij hem past.

Druk gedrag: hoogstimulatief of ADHD?

Als een hoogstimulatief kind overprikkeld raakt in de klas zal hij zich niet moe en futloos terugtrekken in een rustig hoekje, zoals het sensitieve kind. Hij zal juist druk worden, zich niet meer op taken kunnen concentreren, clownesk gedrag gaan vertonen en andere kinderen storen. Hij lijkt niet te luisteren als je aangeeft dat hij stil moet zijn en op zijn stoel moet gaan zitten, hij is steeds moeilijker te corrigeren. Zijn gedrag doet dan denken aan ADHD. Sterker nog, als een hoogstimulatief kind langdurig of veelvuldig overprikkeld is en het ongewenste gedrag iedere dag weer de boventoon voert in de klas, kun je maar zo denken dat je te maken hebt met een kind met ADHD.

Zoals Aron aangeeft zijn hoogstimulatieve kinderen altijd op onderzoek uit, willen nieuwe dingen uitproberen en op het klimrek zullen ze altijd hoger willen gaan. Maar ze zijn ook hooggevoelig, dus wat ze doen doen ze voorzichtig en zonder grote risico’s te nemen. ‘Ze kennen hun grenzen’, aldus Elaine Aron (Het hoog sensitieve kind, 2004) en daar ligt een groot verschil met ADHD. 

Verschillen tussen hoogstimulatief gedrag en ADHD

Hoe herken je de verschillen tussen hoogstimulatief gedrag en ADHD?

  • Hoogstimulatieve kinderen hebben overprikkeling in de gaten en kunnen hierop reflecteren, met als gevolg dat zij hun gedrag kunnen aanpassen. Kinderen met ADHD hebben juist moeite met het waarnemen van overprikkeling en kunnen hun gedrag daarom minder goed bijsturen.
  • Kinderen met ADHD zijn impulsief, ervaren een sterke innerlijke onrust en spanning, en zij zeggen of doen dingen zonder daarbij na te denken. Daarbij zijn ze vaak weinig opmerkzaam in hoe hun gedrag op een ander overkomt. Hoogstimulatieve kinderen weten wel hoe ze overkomen op anderen. Na een moment van drukte of veel emotie kunnen ze je goed vertellen wat er gebeurde.
  • Vraag je hoogstimulatieve kinderen om bepaalde gedrag te veranderen, dan begrijpen ze dit en passen het toe. Je merkt dus dat ze in staat zijn iets te doen met je aanwijzingen. Vraag je kinderen met ADHD om bepaald gedrag aan te passen, dan geven ze aan het te begrijpen, maar toch lukt het ze niet om hun gedrag ook daadwerkelijk te veranderen.

Karaktereigenschap

ADHD is een stoornis met duurzame gedragskenmerken. Hoogstimulatief gedrag is een variant van hooggevoeligheid, een karaktereigenschap die in een rustige en vertrouwde omgeving kwaliteiten kent, maar die kwaliteiten kunnen escaleren in ongewenst gedrag zodra de omgeving druk of vol lawaai is. Het kind moet dan te veel energie steken in het buitensluiten van indrukken en raakt daar op een gegeven moment overprikkeld door. Van de duurzaamheid in symptomen zoals ADHD die kent, is bij hoogstimulatief gedrag dus geen sprake. Bij drukte wordt het kind tijdelijk overweldigd door prikkels uit zijn omgeving, maar in rust en met begrip is hij weer prima terug te brengen bij zijn kwalitatieve aard.

Leave a Reply

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *