Huilen is bij een hoogsensitief kind een signaal dat spanning ontladen moet worden.
.
Ouders kunnen wel eens negatief denken over het huilen van hun kind. Ze zien het als manipulatie, aandachttrekken of zwakte. Dat is een misverstand, want huilen is vooral een signaal: dat spanning ontladen moet worden en dat het onbewuste teveel negatieve indrukken te verwerken heeft gekregen. Hoe werkt dat bij hoogsensitieve kinderen?
Aanstellen
Velen zullen de situatie herkennen. Een kind begint te huilen en de ouder die erbij is reageert met: ‘Ach, stel je niet zo aan!’. Een dergelijke, met afkeuring omfloerste uitspraak kent variaties als ‘Doe normaal zeg’, ‘Wat een huilbaby ben jij’ en ‘Probeer je soms je zin te krijgen?’. Het toont aan hoe negatief ouders kunnen staan tegenover huilen. Ze zien het als een vorm van aandachttrekkerij of aanstellerij; het zou wijzen op overdrijven en je kinderachtig gedragen. Of ze zien huilen als manipulatief gedrag, waarmee een kind probeert af te dwingen dat hij – ondanks een ‘nee’ – toch krijgt wat hij wil. Hoe dan ook leert een kind al snel dat huilen niet stoer is, maar zielig, fout, hysterisch.
Er zijn ook ouders die totaal anders tegen huilen aankijken, zoals Aletha Solter het in haar boek ‘De taal van huilen’ uitlegt. Alle kinderen dragen spanning met zich mee, zelfs als ze opgroeien onder de beste omstandigheden. Huilen (en ook boosheid) is een natuurlijk mechanisme om daarvan te herstellen. Ouders moeten hun kind daarom liefdevol vasthouden of aandacht geven als hij huilt, ook als dat uren duurt, om hem zo in staat te stellen dat mechanisme effectief te gebruiken en vrij te worden van stress.
Spanning en stress. Ouders van een hoogsensitief kind weten maar al te goed hoeveel last kinderen daarvan kunnen hebben. Hoogsensitiviteit staat bekend om het meer, dieper en intenser ervaren van indrukken. Dus wat een hoogsensitief kind ervaart aan spanning en stress, ervaart hij ook dieper en intenser, zou je denken. Dat roept de vraag op of hoogsensitieve kinderen meer huilen. Hebben juist zij het nodig om via huilen spanning en stress te ontladen? Om zo te herstellen van bijvoorbeeld overprikkeling? En hoe ga je daar dan als ouders mee om?
Onbewust
Het opdoen van dagelijkse ervaringen is grotendeels een onbewust proces. Neem bijvoorbeeld een jong kind dat voor het eerst in een draaimolen op de kermis zit. Er is beweging, er is emotie, er is geluid, er zijn kleuren en sensaties – al die aspecten zijn te veel voor het bewuste waarnemen en worden grotendeels via het onbewuste ervaren. Als de ervaring positief is, houdt het onbewuste een positief gevoel vast. Maar wat gebeurt er als jouw hoogsensitief kind, met zijn neiging tot dieper en intenser waarnemen, in die draaimolen zit?
Signaal
Ik ben het met Aletha Solter eens dat huilen, ook bij hoogsensitieve kinderen, een effectief mechanisme is om zich van spanning en stress te ontdoen. Huilen is een ontlading van een ‘te veel’: te veel indrukken, te veel overweldiging, te veel onmacht, te veel vervelende gevoelens. Maar huilen is daarmee vooral ook een signaal. Een signaal dat het onbewuste te veel moest verwerken dat negatief gekleurd is. Ook als de spanning is ontladen, koppelt het onbewuste het fenomeen ‘draaimolen’ nog altijd negatief aan beweging waar je misselijk van wordt en geluiden die te hard zijn. Het huilen op zich zorgt er niet voor dat die negatieve associaties positief worden. Daar is meer voor nodig.
Ik ben het daarom niet met Aletha Solter eens dat het genoeg is om een kind liefdevol vast te houden en – desnoods een uur lang – te laten huilen. Het is ook nodig om de negatieve verbanden die je kind heeft gelegd op te sporen en bij hem of haar bewust te maken. Als hoogsensitieve kinderen – met hun neiging tot dieper en intenser waarnemen – te veel negatieve ervaringen in hun onbewuste vasthouden, leidt dat tot angsten en terughoudendheid (‘ik wil niet’, ‘ik durf niet’). Je kind heeft daarom hulp nodig om negatieve gevoelens uit het onbewuste te halen en te verschuiven naar het bewustzijn. Want dat wat via woorden naar het bewustzijn gaat, wordt behapbaar en is te hanteren.
Mogelijk was de beweging van de draaimolen te onverwacht en te onbekend en werd je kind er misselijk van. Bovendien waren de geluiden nogal intens, omdat er harde muziek werd gedraaid, er luid een bel klonk, andere kinderen gilden van pret en de draaimolenman hard iets schreeuwde. Het onbewuste, waarin de draaimolenervaring wordt opgeslagen, raakt bij jouw kind vooral gevuld met negatieve indrukken: misselijkheid, overweldiging en overprikkeling. Een overload dus aan spanning en stress.
| Eerste hulp bij tranen Wanneer je kind huilt vanwege spanning of overprikkeling, zorg dan allereerst dat je de oorzaak daarvan (voor dat moment) wegneemt. Neem dan je kind op schoot of ga dichtbij hem zitten (kies voor dat wat je kind aankan of prettig vindt). Ontspan jezelf en voel de warmte en de genegenheid die je hebt voor je kind. Laat vanuit die houding het huilen toe, net zo lang tot het vanzelf ophoudt. Je hoeft niets te zeggen. Wil je toch iets zeggen, dan bijvoorbeeld: ‘Je bent heel verdrietig, hè?’, ‘Dat was een drukke dag, zeg!’ of ‘Toe maar, ik ben hier’. |
Woorden
Woorden zijn nodig om het onbewuste bewust te maken. Alles wat je bewustzijn begrijpt komt minder hard binnen en belast daarmee ook minder het onbewuste. Als de draaimolenman hard iets schreeuwt en je hoogsensitieve kind weet niet wat hij schreeuwt, dan is dat een onbewust blijvende ervaring met onzekere emoties omgeven (‘doe ik iets fout, is hij boos op mij?’). Weet je kind, omdat je dat uitlegt en er dus woorden aan geeft, dat de man roept dat de draaimolen nog één rondje maakt en dan zal stoppen, is dat niet iets om bang voor te zijn.
Geef je hoogsensitieve kind daarom woorden voor ervaringen. Luister naar hoe hij iets heeft beleeft en relativeer, leg uit, verklaar en verduidelijk dit vervolgens. ‘Die man is de baas van de draaimolen. Als de draaimolen nog één rondje gaat maken roept hij dat.’ Waarom? ‘Omdat de kinderen in de draaimolen dan nog even extra kunnen genieten, en omdat de kinderen die staan te wachten weten dat ze gauw aan de beurt zijn’. Ah ja, handig.
Veel hoogsensitieve kinderen zijn huilerig als ze naar bed gaan. De spanning van de dag heeft zich opgehoopt en vraagt om ontlading. Neem de tijd en de aandacht om het huilen er te laten zijn. Maar ga zeker ook na wat je kind aan onbewuste associaties met zich meedraagt. Wat heeft er die dag indruk op hem gemaakt en welke – negatieve – conclusies heeft hij daar onbewust over getrokken? Vraag ernaar, bespreek het, leg uit wat er aan de hand is, maak de dingen minder eng of minder groot.
Veerkracht
Als een hoogsensitief kind huilt geeft hij daarmee een signaal dat hij je voor twee dingen nodig heeft. Ten eerste hem liefdevol vasthouden zodat hij spanning en stress kan ontladen. Ten tweede hem de woorden aanreiken om onaangename associaties in het onbewuste bewust te maken en daarmee zoveel mogelijk te ontdoen van negativiteit. Als je aan die twee voorwaarden kunt voldoen versterken tranen de veerkracht van een kind. Want hij ontlaadt dan niet alleen spanning en stress, maar herstelt ook van negatieve indrukken en associaties.
© 2022 Gerarda van der Veen
Dit artikel verscheen ook in HSP Magazine, nr. 13, winter ’22/’23, zie hspmagazine.nl
